Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) Daire Başkanı Ali Burak Kurtulan, İstanbul’da düzenlenen Bireysel Emeklilik Küresel Forumunda Türkiye’nin çok katmanlı emeklilik modelini anlattı.
Türkiye’nin Emeklilik Modeli Üç Katmanlı Yapıya Sahip
Kurtulan, Türkiye’de sistemin üç temel bileşenden oluştuğunu vurguladı: “İlk katman Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülen kamu emeklilik sistemi. Bu sistem tanımlanmış fayda esasına dayalı. İkinci katman otomatik katılım sistemi (OKS) olup tanımlanmış katkı esasına dayanıyor. Üçüncü katman ise belirli kamu görevlilerine özel planlardan oluşuyor.”
Bu yapı sayesinde Türkiye’nin hem DB (tanımlanmış fayda) hem de DC (tanımlanmış katkı) temelli sistemleri içeren hibrit bir emeklilik modeline sahip olduğunu söyledi.
2003’te başlayan BES, 18 milyonu aşan katılımcıya ulaştı
Kurtulan, Türkiye’de bireysel emeklilik sisteminin (BES) temelinin 2001’de atıldığını, 2003 yılında fiilen uygulamaya geçtiğini belirterek, “Sistem, özel sektör eliyle Türkiye Sigorta ve Emeklilik Şirketleri Birliği (TSB) gözetiminde yürütülüyor” dedi.
2013 yılında %25 oranında devlet katkısı uygulamasının başladığını, bu oranın 2022’de %30’a çıkarıldığını hatırlatan Kurtulan, “Bu teşvik sistemin büyümesini hızlandırdı” diye konuştu.
Bugün itibarıyla BES’te yaklaşık 8 milyon, otomatik katılım sisteminde ise 10 milyon katılımcı bulunduğunu belirten Kurtulan, “Toplamda 18 milyon kişinin yer aldığı bu yapı, Türkiye’nin uzun vadeli tasarruf gücünü temsil ediyor” ifadelerini kullandı.
Finansal güvence Takasbank ve EGM altyapısıyla sağlanıyor
Kurtulan, bireysel emeklilik sisteminin güçlü finansal altyapısına dikkat çekerek, “Katılımcıların birikimleri Takasbank tarafından saklanıyor, fonlar ise farklı portföy yönetim şirketleri tarafından yönetiliyor. Katılımcılar dilediklerinde portföy dağılımlarını değiştirebiliyor” dedi.
Sistemin operasyonel denetiminin Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) tarafından yürütüldüğünü belirten Kurtulan, “EGM’nin mobil uygulaması sayesinde katılımcılar 15 farklı emeklilik şirketindeki hesaplarını tek ekrandan izleyebiliyor” ifadelerini kullandı.
Devlet katkısı, sistemin kalıcılığını artırıyor
Kurtulan, devlet katkısının sistemin uzun ömürlülüğüne büyük katkı sağladığını belirtti. Buna göre:
3 yıldan az kalanlar katkı alamıyor,
3–6 yıl arasında kalanlar %15,
6–10 yıl arasında kalanlar %35,
10 yılın üzerinde kalanlar %60’ına hak kazanıyor.
Emeklilik yaşına (56) ulaşanlar ise devlet katkısının tamamını alabiliyor.
“Bu kademeli yapı sayesinde sistemin kalıcılığı güçlendi. Katılımcılar, uzun vadeli tasarruf bilinciyle hareket ediyor” dedi.
Kısmi çekiş, BEFAS ve 18 yaş altı BES ile sistem esnekleşti
Kurtulan, bireysel emeklilikte son yıllarda hayata geçirilen yeniliklerle katılımcı dostu bir döneme girildiğini söyledi.
Kısmi çekiş düzenlemesiyle evlilik, konut alımı, eğitim veya doğal afet gibi durumlarda birikimlerin bir kısmının kullanılabildiğini belirten Kurtulan, BEFAS platformunun da fon seçiminde rekabeti artırdığını ifade etti.
Ayrıca 18 yaş altı bireylerin 2021’den itibaren sisteme katılabildiğini, bugün 2 milyondan fazla çocuğun BES kapsamında olduğunu açıkladı.
Geleceğe yön veren üç stratejik proje
Kurtulan konuşmasında, Türkiye’nin bireysel emeklilikte geleceğe yönelik üç temel stratejik adımına dikkat çekti:
1. Yaşam Döngüsü Fonları
Katılımcıların yaşlarına göre risk düzeyine uygun fonlara yönlendirileceği sistemin hazırlık aşamasında olduğunu söyleyen Kurtulan, “Genç yaşta daha yüksek getirili, emekliliğe yaklaştıkça daha düşük riskli fonlar önerilecek” dedi.
2. Otomatik Katılımın Güçlendirilmesi
“Çalışanların sisteme girdikten sonra kısa sürede ayrılmalarını önleyecek, kalıcı katılımı teşvik eden bir model üzerinde çalışıyoruz” diyen Kurtulan, sürdürülebilirliğin önemine vurgu yaptı.
3. Üniversite Öğrencilerine Yönelik Yeni BES Projesi
Finansal okuryazarlık temelli bu projeyle, üniversite öğrencilerinin sisteme katıldıklarında devlet tarafından bir yıllık ek katkı alacağını belirtti. Dijital eğitim modülleriyle desteklenecek proje, gençlerin hem tasarruf hem yatırım bilincini güçlendirecek.
“Yaşlanan nüfus için sürdürülebilir bir sistem kuruyoruz”
Konuşmasını Türkiye’nin demografik dönüşümüne vurgu yaparak tamamlayan Kurtulan, şunları söyledi:
“Ülkemiz yaşlanıyor. Bu nedenle daha sürdürülebilir, daha istikrarlı bir sistem kurmak zorundayız. Bireysel emeklilik sistemi, uzun vadeli tasarrufların artması ve ekonomik istikrarın güçlenmesi açısından stratejik öneme sahip.”
