Yurt içi ve yurt dışında inşaat ve mühendislik sigortalarında Underwriter (UW) olarak görev yapan reasürans brokerı Erhan Ergüneş Türk müteahhitlerin küresel başarısından inşaat sigortalarının doğru kurgulanmasına, fronting zorunluluklarından proje finansmanı ve politik risk başlıklarına uzanan kapsamlı bir çerçeve çizdi.
Türk Müteahhitlerin Küresel Ağırlığı
TSB Başkanı Uğur Güler ve sigorta uzmanı Zeynep Türker’in sunduğu “Sigortacı Kafası”na konuk olan Ergüneş, mühendislik ve müteahhitlik dünyasında referans kabul edilen E&R (Engineering New Record) sıralamasına atıf yaparak şunları söyledi:
“2024 listesinde dünyanın en büyük 250 müteahhidi arasında 42 Türk şirketi var. İlk 100’de de 5 şirketimiz bulunuyor. Çinli şirketler çok sayıda; ancak Türk müteahhitler güçlü bir şekilde öne çıkıyor.”
Türk şirketlerinin son yıllarda Orta Doğu, Afrika, Balkanlar ve Avrupa genelinde ciddi ihaleler aldığını vurgulayan Ergüneş, özellikle Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu kapsamındaki dev projeler (NEOM gibi) ile Afrika 2063 Vizyonunun altyapı ve üstyapıda çok geniş bir fırsat alanı yarattığını belirtti:
“Suudi Arabistan’da yaklaşık 1,3–1,5 trilyon dolar ölçeğinde proje planı konuşuluyor. Afrika’da da vizyon çerçevesinde altyapı yatırımları hızlanıyor.”
Hangi Projelerde Tercih Ediliyoruz?
Türk firmalarının uzmanlığa göre farklı coğrafyalarda öne çıktığını aktaran Ergüneş,
Enerji santralleri ve enerji tesisleri (Türk Cumhuriyetleri),
Yol ve demiryolu projeleri (özellikle Kuzey Afrika),
Köprü ve tüneller,
Balkanlar ve Romanya’daki büyük ölçekli altyapı işleri
gibi alanlarda güçlü performansa işaret etti.
İnşaat Sigortalarında “Temel Set”: CAR + TPL + Employer’s LIabIlIty
Ergüneş, yurt içi/yurt dışı tüm projelerde temel poliçe setinin eksiksiz kurulması gerektiğini vurguladı:
İnşaat All Risks (CAR/Construction All Risks):
“Yangın, yıldırım, infilak, deprem, yer kayması, sel-su baskını gibi ana riskler temelde. Dizayn hasarı gibi başlıklar ise ek teminatla poliçeye dâhil ediliyor.”
Üçüncü Şahıs Sorumluluk (TPL):
“CAR içinde kombine limitlerle verilebiliyor; şantiyedeki üçüncü kişilere verilebilecek zararlar için şart.”
İşveren Sorumluluk / Workmen’s Compensation:
“Türkiye’de ‘işveren sorumluluk’ diye anılıyor ama yurt dışında Workmen’s Compensation ile Employer’s Liability ayrı kurgulanır; biri tedavi ve tazmin, diğeri işverene karşı hukuki sorumluluğu adresler.”
Gecikme Riskleri: ELOP ve Delay in Start-Up (DSU)
“ELOP (Advanced Loss of Profit), inşaat dönemindeki bir hasarın gecikmeye yol açması halinde operasyona geçememekten doğan finansal kaybı hedefler. DSU (Delay in Start-Up) ise montaj/enerji ve deniz nakliyatla birlikte daha sık kullanılır. Teoride benzer, pratikte proje tipine göre seçim yaparız.”
İş Makineleri, TBM ve Mesleki Sorumluluk: CPM & SPPI
CPM (Contractors’ Plant & Machinery): Şantiye iş makineleri CAR’ın dışında, ayrı bir poliçeyle güvenceye alınmalı.
TBM (Tünel Açma Makineleri):
“Standart CPM’den farklı şarta, fiyata ve teknik izaha ihtiyaç duyar.”
SPPI (Single Project Professional Indemnity):
“EPC kapsamlı projelerde dizayn/mesleki sorumluluğu proje bazında güvenceye alan kritik poliçe.”
“Risk Nakliyattan Başlar”: Marine + DSU ile Uçtan Uca Zincir
“Malzeme/ekipman nakliyat sigortası olmadan inşaat gecikir. Bazı ürünler Marine DSU + Construction + ELOP’u peş peşe bağlayarak üretim noktasından operasyon başlangıcına kadar tüm zinciri kapsar.”
Geçici Kabul – Bakım Dönemi – Operasyon Dönemi
Ergüneş, geçici kabul ve bakım devresi ayrımının altını çizdi:
“Geçici kabul alındığı gün, kabul kapsamındaki bölüm için CAR sorumluluğu biter; işveren operasyon dönemi yangın/varlık poliçesine geçer.
Ancak bakım devresi (12–24–36 ay) boyunca, müteahhit inşaattan kaynaklı kusuru gidermeye gelirken sebep olduğu zararlar CAR bakım klozundan karşılanır. Doğal afet gibi yeni dış riskler ise operasyon poliçesinin konusudur.”
Sigortalı Tanımı ve Proje Finansmanı: “Kimin Zararı, Kimin Poliçesi?”
“Fiziksel hasar bölümünde ana yüklenici, tüm alt yükleniciler, dizayn ofisleri ve destek şirketleri dâhil, geniş bir sigortalı tanımı gerekir.
Kar kaybı/ELOP tarafında ise tek sigortalı vardır: parayı veren (banka/iş sahibi). Gecikme zararı ona aittir.”
Proje finansmanı olan dosyalarda rating şartı ve finansörün özel sigorta koşullarının da devreye girdiğini ekledi.
Fronting & Yerel Gereklilikler
“Birçok ülkede admitted (yerel) poliçe zorunlu. Yurt dışında kapasite/reasürans paneli kurarsınız ama fronting için mutlaka yerel şirket üzerinden poliçeyi çıkarırsınız. Hasar, ihbar ve tazmin akışının sağlıklı olması için fronting şirketinin deneyimi kritik.”
Kefalet (Surety) Kullanımı: Banka Mektubuna Alternatif
“Afrika ve Balkanlar başta olmak üzere birçok ülkede kefalet senedi/surety bond kabul görüyor. Banka teminat mektubuna alternatif olarak fiyat karşılaştırmasına giriyor. Türkiye’de kullanım sınırlı; fakat yurt dışı projelerde pratik bir enstrüman.”
Risk Gündemi: Tedarik Zinciri ve Politik Şiddet
“Yurt dışı projelerde malzeme ve iş gücü tedariki başlı başına risk. Politik belirsizlik olan bölgelerde political risk ve political violence (politik şiddet) poliçeleri mutlaka düşünülmeli.
Ukrayna, Libya deneyimleri bize acil eylem planının şart olduğunu gösterdi.”
Gençlere Mesaj: “Sigorta Buzdağı Gibi, Görünenden Fazlası Var”
Ergüneş, kariyer önerilerini şöyle özetledi:
“Sigorta çok disiplinli bir alan; matematik, analiz, finans, mühendislik ve insan ilişkileri bir arada. İngilizce şart—sektör evrensel. Underwriting, satış, aktüerya gibi çok farklı kariyer yolları var. Network ve iletişim becerisi büyük fark yaratır.”
