Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Gökhan Koca, bireysel emeklilik sistemine ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Bloomberg HT ekranlarında Açıl Sezen’in sunduğu Finans Merkezi programına katılan Koca’ya göre, mevcut kamu emekliliği yapısıyla gelecek nesillerin emeklilik güvencesi sağlıklı şekilde sürdürülemez. Bu nedenle bireysel emeklilik sistemi (BES) ve zorunlu tamamlayıcı emeklilik yapısının hayata geçirilmesi artık ertelenmemesi gereken bir zorunluluk.
Kamu Emekliliği Daralıyor, BES Stratejik Bir Rol Üstleniyor
Türkiye’de kamuya dayalı emeklilik sisteminin sürdürülebilirliğine yönelik tartışmalar özellikle EYT düzenlemesi sonrası daha görünür hâle geldi. Emeklilikte yaşa takılanlar kapsamına giren yüzbinlerce kişi, erken emekli olurken, prim ödeyen çalışan sayısı azaldı.
Gökhan Koca, bu yapının uzun vadede kamu emeklilik sistemini daha da zora sokacağını belirterek, “BES, yalnızca bireysel birikim aracı değil, aynı zamanda ülkenin sosyal güvenlik dengesini koruyan tamamlayıcı bir yapı. Gelecek nesiller için bu sistem artık bir zorunluluk” dedi.
1,4 Trilyon TL Fon Büyüklüğü Var, Ancak Potansiyelin Hâlâ Çok Gerisinde
2025 itibarıyla bireysel emeklilik sistemi 1,4 trilyon TL fon büyüklüğüne ulaşmış durumda. Katılımcı sayısı ise 10 milyon kişi seviyesinde. Ancak bu başarıya rağmen BES’in Gayrisafi Yurt İçi Hasıla içindeki payı yalnızca %2,8. OECD ortalamasının %80 olduğu düşünüldüğünde, Türkiye’nin bireysel emeklilik sisteminde yolun henüz çok başında olduğu görülüyor.
Otomatik Katılım Sistemi Hızlandı Ama Kalıcılık Düşük
Otomatik Katılım Sistemi (OKS), sisteme ilk kez dahil olan yaklaşık 9,8 milyon çalışanı kapsıyor. Ancak Gökhan Koca’nın verdiği bilgilere göre bu kişilerin sadece %30’u sistemde kalıcı oluyor. Koca, “Bu modelin sürdürülebilir olabilmesi için Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’ne (TES) geçiş şart. Zorunlu, işveren katkılı bir model olmadan bu yapının kalıcılığı mümkün değil” diye konuştu.
Enflasyon Yüksekken Tamamlayıcı Emeklilik Mümkün mü?
TES’e geçişte en büyük engel yüksek enflasyon ve artan işçilik maliyetleri. Ancak Gökhan Koca, bu durumu tersine çevirebilecek bir bakış açısı sunuyor: “Yüksek enflasyon dönemlerinde işverenin çalışanına sunduğu %2,5’lik katkının toplam maliyet içindeki payı aslında görece düşük. Bu nedenle sistemi başlatmak için doğru zamandayız.”
Kısmi Çekim ve Teminat Hakkı Sisteme Esneklik Getirdi
BES’te yapılan son düzenlemeler, sistemin esnekliğini artırdı. Artık katılımcılar birikimlerinin bir kısmını ihtiyaç halinde çekebiliyor. Ayrıca bireysel emeklilik hesabı, bankalar nezdinde teminat olarak kullanılabiliyor. Koca’ya göre bu gelişmeler, BES’i hem finansal güvence aracı hem de yatırım aracı olarak daha cazip hâle getirdi.
BES Fonları Artık Güçlü Bir Yatırım Aracı
BES fonlarının performansı son yıllarda dikkat çekici seviyelere ulaştı. Örneğin, IMKB 100 Endeksi %700 artarken BES hisse senedi fonlarının getirisi %1300 seviyesine çıktı. Altın ve kıymetli maden fonları yılın ilk yarısında %40 ila %50 arasında getiri sağladı.
Koca, “Bu fonlar profesyonel portföy yönetim şirketleri tarafından yönetiliyor. Katılımcı ister 100 TL ister 100 bin TL yatırıyor olsun, aynı kalitede yatırım hizmeti alıyor. Bu da sistemin eşitlikçi ve avantajlı yapısını pekiştiriyor” dedi.
Yapay Zekâ Destekli Fon Tavsiyesi Yükselişte
Garanti BBVA Emeklilik, algoritmik yönlendirme hizmeti sunan ilk şirketlerden biri. Yapay zekâ tabanlı fon yönlendirme sistemi sayesinde, bireylerin yatırım tercihleri analiz edilerek en uygun fonlara yönlendiriliyor. Şu anda müşterilerin %10’u bu sistemi aktif olarak kullanıyor. Ancak Koca, bu oranın birkaç yıl içinde %50’ye ulaşabileceğini belirtiyor.
Sektörde Güçlü Denetim ve Şeffaflık Mekanizması Var
Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM), BES fonlarının performansını ve sınırlarını düzenli olarak denetliyor. Ayrıca BEFAS platformu ile tüm katılımcılar fon getirilerini anlık olarak görebiliyor ve fonlar arasında geçiş yapabiliyor. “Şirket değiştirmeden başka bir şirketin fonuna yatırım yapabilme esnekliği, sistemde büyük bir kontrol ve şeffaflık sağladı” diyen Koca, bu yapının sektörde rekabeti ve güveni artırdığını ifade etti.
18 Yaş Altı Katılımda Ciddi Artış
2025 yılı itibarıyla 263 bin yeni BES katılımcısının %46’sı 18 yaş altı çocuklardan oluştu. Ortalama yaş 8,5. Koca’ya göre bu, toplumda çocuklar için erken yaşta birikim yapma bilincinin arttığını gösteriyor. Ayrıca dikkat çekici bir veri daha var: Çocuğu adına BES hesabı açan ailelerin %70’inin kendine ait bireysel emeklilik hesabı bulunmuyor. Bu durum, Türkiye’de çocuk öncelikli tasarruf anlayışının ne kadar güçlü olduğunu ortaya koyuyor.
56 Yaş Sınırı Bir Bitiş Noktası Değil, Yeni Başlangıç Olabilir
BES’te emeklilik yaşı 56 olarak belirlenmiş durumda. Ancak bu yaşa gelen katılımcıların %96’sı sistemden toplu ödeme alarak çıkıyor. Oysa sistemde kalmaya devam edenler için ciddi avantajlar söz konusu. Koca, “Vergi avantajı ve devlet katkısı sistemde kalmaya devam edenler için sürüyor. Eğer o birikime acil ihtiyaç yoksa, sistemde kalmak çok daha akılcı bir tercih” dedi.
Fon Yönetim Ücretleri Dengeye Oturuyor
Fon yönetim ücretleri fon tipine göre değişiklik gösteriyor. Para piyasası fonlarında daha düşük olan oranlar, hisse senedi veya Eurobond fonlarında yükseliyor. Ancak sektör büyüdükçe ve ölçek genişledikçe bu ücretlerin daha da gerilemesi bekleniyor.
“BES’e Girmemek Artık Daha Büyük Risk”
Gökhan Koca, BES’in yalnızca bireysel yatırım değil, aynı zamanda toplumun finansal direncini artıran bir yapı olduğunu vurguladı. “Yapmamanın maliyeti çok daha büyük. Bireysel emeklilik sistemini ertelemek demek, ileride hem bireylerin hem kamunun çok daha ağır bedeller ödemesi demek. O nedenle zaman kaybetmeden başlamak gerekiyor” ifadelerini kullandı.
