Bin yılı aşkın geçmişe sahip Bayeux İşlemesi, 2026 yılında ilk kez Birleşik Krallık’ta sergilenmeye hazırlanırken, arkasındaki rakam dikkat çekiyor: 800 milyon sterlin, yani bugünkü kurla yaklaşık 46.5 milyar TL.
Orta Çağ Avrupa tarihinin en önemli görsel anlatılarından biri kabul edilen eser için sağlanan bu dev teminat, kültürel mirasın ne denli kırılgan ve aynı zamanda ne kadar değerli olduğunu ortaya koyuyor.
Devlet garantili koruma: 46.5 milyar TL’lik teminat
Fransa’nın Normandiya bölgesindeki Bayeux Müzesi’nde muhafaza edilen ve 1066’daki Norman istilasını betimleyen yaklaşık 70 metre uzunluğundaki işleme, müzenin yenilenmesi nedeniyle geçici olarak Birleşik Krallık’a gönderilecek. Sergi süresince eserin tüm risklere karşı korunması için Birleşik Krallık Hazinesi, devlet destekli bir tazminat (indemnity) sistemi kapsamında 800 milyon sterlinlik (yaklaşık 46.5 milyar TL) güvence sağlayacak.
İlk kez İngiltere’de sergilenecek
Bayeux İşlemesi, 2026 sonbaharında British Museum’da ziyaretçilerle buluşacak. Bu, eserin bugüne kadar Fransa dışına çıkacağı ilk sergi olacak. Sergi, iki ülke arasında imzalanan kültürel iş birliği anlaşmasının en dikkat çekici adımı olarak görülüyor. Anlaşma kapsamında İngiltere de bazı önemli koleksiyon parçalarını Fransa’ya ödünç verecek.
“Paha biçilemez” bir eser ama sembolik bir bedel
Uzmanlara göre Bayeux İşlemesi, klasik anlamda bir piyasa değeriyle ölçülemeyecek kadar özgün. Ancak 800 milyon sterlinlik sigorta bedeli, olası hasar veya kayıp durumunda kültürel ve tarihsel değerin büyüklüğünü yansıtması açısından sembolik bir anlam taşıyor. Eser; yangın, nakliye, iklim koşulları ve fiziksel bozulma gibi tüm riskleri kapsayan özel protokollerle taşınacak ve sergilenecek.
Tartışmaları da beraberinde getirdi
Fransa ve Birleşik Krallık yönetimleri Bayeux İşlemesi’nin geçici olarak Londra’da sergilenmesi konusunda anlaşmış olsa da, eserin nakli sanat dünyasında ciddi tartışmalara yol açtı. Pek çok sanat tarihçisi ve konservasyon uzmanı, bin yıllık işlemenin taşıma sırasında büyük zarar görebilecek kadar hassas olduğunu savunuyor.
Uzmanlara göre; kumaşın yaşı, liflerin kırılganlığı ve işleme tekniği, eseri titreşim, nem ve sıcaklık değişimlerine karşı son derece savunmasız hale getiriyor. Bu nedenle Bayeux İşlemesi’nin yerinden oynatılmasının, geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabileceği dile getiriliyor.
Fransız yetkililer ise eserin modern konservasyon teknikleriyle güvenli şekilde taşınabileceğini savunan yetkililer, hazırlık sürecinin uzun süredir titizlikle yürütüldüğünü vurguluyor.
Temmuz ayında yapılan anlaşma kapsamında, Bayeux İşlemesi’ne karşılık British Museum da Fransa’ya bazı önemli eserleri ödünç verecek.
Sigorta sektörü açısından emsal bir dosya
Yaklaşık 35 milyar TL’lik bu teminat, yalnızca kültürel miras açısından değil, sanat eserleri sigortacılığı bakımından da emsal niteliği taşıyor. Devlet garantili bu büyüklükte bir koruma, sanat ve tarih varlıklarının sigortalanmasında kamunun rolünü yeniden gündeme getiriyor.
Bayeux İşlemesi’nin İngiltere yolculuğu; kültürel diplomasi, miras yönetimi ve sigortacılık açısından tarihe geçecek bir örnek olarak görülüyor.
Bayeux İşlemesi’nin anlattığı hikâye
Bayeux İşlemesi, yaklaşık 70 metre uzunluğunda, keten kumaş üzerine yün iplikle işlenmiş, Orta Çağ’a ait eşsiz bir anlatı eseridir.
Toplam 58 sahneden oluşan Bayeux İşlemesi’nde 626 insan figürü ve 202 at resmediliyor. Eser, Normandiya Dükü William the Conqueror’ın, İngiltere tahtını Harold Godwinson’dan alışını ve 1066’daki Norman istilasını sahne sahne anlatıyor. “Fatih William” olarak bilinen lider, bu zaferle İngiltere’nin ilk Norman kralı olmuştu.
Tarihi kaynaklara göre Bayeux İşlemesi bir halı değil; duvara asılmak üzere hazırlanmış, resimli bir tarih anlatımıdır. Üzerinde savaş sahneleri, gemiler, askerler, atlar, silahlar ve Latince açıklamalar yer alır. Bu yönüyle eser, yalnızca sanatsal değil; askeri, siyasi ve toplumsal tarih açısından da benzersiz bir belge kabul edilir.
Tarih boyunca kaç kez taşındı?
Yaklaşık bin yıldır korunarak günümüze ulaşan Bayeux İşlemesi, Fransa’nın Normandiya bölgesindeki Bayeux kentinde sergilenmektedir.
Tarihsel kayıtlara göre Bayeux İşlemesi, yalnızca iki kez Bayeux kentinden çıkarıldı:
1803–1804 yıllarında, Napoleon Bonaparte’ın emriyle Paris’te Louvre Museum’da sergilendi.
1944’te, II. Dünya Savaşı sürerken, yine güvenlik gerekçesiyle Louvre’a taşındı.
1983 yılından bu yana Bayeux Müzesi’nde sergilenen eser, bugüne kadar 15 milyondan fazla ziyaretçi tarafından görüldü.
