Allianz Trade, 2025 yılında yayınladığı raporlar arasına yeni ticaret yollarını ele alan kapsamlı analizini de ekledi. Rapora göre jeopolitik gerilimler, korumacılık adımları ve iklim değişikliğinin etkileriyle bölünmüş bir dünyada küresel ticaret yeniden şekillenirken, Türkiye Doğu ile Batı arasında yeni bir eksen olarak öne çıkıyor.
Dünyada ticari alacak sigortası alanında lider konumda bulunan Allianz Trade, uzman ekonomistlerinin hazırladığı yeni raporunda yeni küresel ticaret rotalarını değerlendirdi. Raporda, jeopolitik mesafenin yüzde 10 artmasının ikili ticareti yüzde 2 azalttığına dikkat çekilirken, siyasi uyum ve uyarlanabilir tedarik zincirlerinin öneminin giderek arttığı vurgulanıyor.
Allianz Trade’in analizine göre, Türkiye jeopolitik konumu sayesinde hem Avrupa ile Asya arasındaki orta koridorun, hem de Basra Körfezi’nden Anadolu’ya uzanan Güney–Kuzey hattının kilit geçiş noktası konumunda bulunuyor. Bu durum, Türkiye’yi enerji, ulaştırma ve lojistik ağlarının kesiştiği jeostratejik bir merkez haline getiriyor. Raporda, Türkiye’nin bu potansiyelinin hem bölgesel enerji güvenliği hem de tedarik zincirlerinin çeşitlendirilmesi açısından kritik görüldüğü belirtiliyor.
Ticaret kısıtlamaları üç kat arttı
Rapor, yalnızca geçen yıl ticaret kısıtlamalarının üç kat artarak tahmini 2,7 trilyon dolarlık malı etkilediğini ortaya koyuyor. Bu rakam küresel ithalatın yaklaşık yüzde 20’sine karşılık geliyor. Bu durum, üretim ve tedarik zincirlerinin müttefik ülkelere kaydırılmasını (friendshoring) ve bölgeselleşme eğilimini güçlendirdi.
Allianz Trade’e göre 2025 yılında öngörülen küresel ticaret büyümesinin yarısından fazlası;
ABD'nin Çin'den ithalatını yeniden yönlendirmesi,
ABD'nin gümrük vergilerini artırması öncesinde sevkiyatların öne alınması,
Ticaretin çeşitlendirilmesi adımlarından
kaynaklanıyor. Bu unsurlar, 2025 için tahmin edilen yüzde 2’lik toplam ticaret büyümesinin 1,3 puanını oluşturuyor.
Uzmanlar ayrıca, küresel mal ve hizmet ticaretinin 2026’da %0,6, 2027’de ise %1,8 düzeyine gerileyeceğini öngörüyor. Bu düşüş, ticaret savaşlarının gecikmeli etkilerine ve mevcut ticaret altyapısının karşı karşıya olduğu zorluklara işaret ediyor.
Küresel ticaretin yarısından fazlası hâlâ yerleşik rotalardan ilerliyor
Rapora göre küresel ticaretin yarısından fazlası hâlâ yerleşik rotalar üzerinden gerçekleşiyor. Bu rotalar arasında:
Süveyş Kanalı – küresel ticaretin %12’si
Malakka Boğazı – küresel ticaretin %40’ı
Hürmüz Boğazı – dünya petrolünün yaklaşık beşte biri, LNG’nin %20’si
Avrupa’da Ren ve Tuna nehirleri
Çin’de Yangtze nehri
Shanghai, Ningbo, Shenzhen, Guangzhou gibi mega limanlar
Los Angeles, Long Beach, Oakland gibi ABD limanları
Rotterdam, Anvers-Brüksel ve Hamburg gibi Avrupa limanları
Hong Kong, Londra Heathrow, Dubai ve Frankfurt gibi küresel hava kargo merkezleri
Öte yandan Süveyş ve Panama kanalları; tıkanıklık, sınırlı yedek kapasite ve operasyonel riskler nedeniyle yüksek riskli tıkanma noktaları olarak öne çıkıyor.
Pandemi, küresel lojistik altyapısını şoklara karşı daha savunmasız hâle getirirken, tedarikte oluşabilecek belirgin bir kesintinin konteyner navlun fiyatlarını geçici olarak iki katına çıkarabileceği raporda belirtiliyor.
Yeni ticaret rotaları ortaya çıkıyor
Raporda, Güney–Güney bağlantılarının arttığı günümüzde tedarik zincirlerini daha dayanıklı hâle getirmek ve maliyet baskılarını azaltmak için yeni rotaların ortaya çıktığı ifade ediliyor.
Analize göre Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgalinden bu yana Çin–Avrupa ve Hindistan–Avrupa ticaret rotalarında büyük değişimler yaşandı.
Orta Koridor yük taşımacılığı hacmi 2023’te yıllık bazda %86 arttı.
Kazakistan demiryolu hacmi 2024’te %63 büyüdü.
Ümit Burnu çevresindeki uzun rotalar, Kızıldeniz’deki riskler nedeniyle yeniden güvenilir ancak maliyetli alternatifler olarak öne çıktı.
Kuzey Amerika'nın yakın kıyı koridorları ile Güney Asya’yı Avrupa’ya bağlamayı amaçlayan Hindistan–Orta Doğu–Avrupa Koridoru büyüyor.
Latin Amerika’da Çin tarafından finanse edilen Peru’daki Chancay Limanı, yeni ana rotalardan biri olarak öne çıkıyor.
Raporda ayrıca, idari yönetim ve büyük güçlerin stratejik çıkarlarının yeni rotaların kullanımını sınırlayabileceği, bunun gereksiz ve yeterince kullanılmayan terminaller oluşturabileceği uyarısı yapılıyor.
2030 sonrası: Entegre platformlara dönüşen ticaret yolları
Allianz Trade, 2030’a doğru yeni ticaret yollarının finansmanının; limanlar, enerji altyapısı, dijital varlıklar ve ulaşım sistemlerini birlikte içeren programlı ve iklimle uyumlu platformlara dönüşeceğini öngörüyor. Garantiler, çevresel-sosyal-yönetişim (ÇSY) bağlantılı araçlar ve standartlaştırılmış KÖİ çerçevelerinin, Lobito, ASEAN bağlantısı ve Hindistan–Orta Doğu–Avrupa Koridoru gibi projelerin temelini oluşturacağı ifade ediliyor.
Rapora göre önümüzdeki on yılın kazanan hükümetleri ile şirketleri, mevcut koridorları sağlamlaştıran, büyük ölçekli riskleri azaltan, atıl varlıklardan kaçınan ve dayanıklı küresel ticari bağlantıları rekabet gücünün merkezine yerleştirenler olacak.
